همشهری آنلاین_مهدی اسماعیل‌پور: این نامگذاری و مناسبت، فرصت و بهانه خوبی است تا به این موضوع بپردازیم که امروزه شعر و ادبیات چه جایگاهی در جامعه و فضای شهری دارد؟ به عبارت دیگر، استقبال و مشارکت شهروندان از شعر و شعرخوانی که هنر پنجم در میان هنرهای هفتگانه به شمار می‌رود، چگونه بوده و میزان استفاده و توجه مدیریت شهری به شعر و ادبیات در برنامه‌هایی مانند طراحی و زیباسازی فضای شهری و محله‌ها یا سرگرمی و برنامه‌های فرهنگی به چه میزان است؟ دراین‌باره با «حسن‌نوروزی‌عباد» که به‌عنوان دبیر کانون ادبی «گلستان سخن» و مدیر روابط‌عمومی انجمن ادبی «بهاران» در منطقه ۲۱ به گفت‌وگو نشستیم.
آن طور که حسن نوروزی برایمان تعریف می‌کند ۴ کانون ادبی در منطقه ۲۱ فعال است او می‌گوید: «انجمن ادبی بهاران را در سرای محله «یاس» داریم که جلساتش یکشنبه‌ها، از ساعت ۱۷ تا ۱۹، تشکیل می‌شود. البته با توجه به شیوع ویروس «کرونا» ۷ ماه است کلاس‌ها به شکل مجازی برگزار می‌شود و تاکنون حدود ۲۷ جلسه را به این شکل برگزار کرده‌ایم. این انجمن ۱۵ سال سابقه فعالیت دارد و به شکل تخصصی به خوانش و تحلیل و تفسیر غزلیات لسان الغیب «خواجه حافظ شیرازی» می‌پردازد. انجمن ادبی «شبدیز» نیز که حدود ۳ سال سابقه دارد، در سرای محله یاس تشکیل می‌شود. این انجمن به‌صورت ماهانه است که هرکدام از حضار، شعری را که خود سروده‌اند، می‌خوانند تا مورد نقد و بررسی قرار بگیرد. انجمن دیگری که در منطقه ۲۱ داریم، انجمن گلستان سخن است. این انجمن با قدمت ۳ سال به خوانش «گلستان» استاد سخن «سعدی» اختصاص دارد. انجمن «یار مهربان» نیز که دبیر آن «فریبا اسلامی» است، هر ۲ هفته یک‌بار، در مجتمع فرهنگی و هنری «پیامبر اعظم» (ص) در شهرک «پاسداران» برگزار می‌شود و مانند انجمن شبدیز، اعضای انجمن اشعار خود را می‌خوانند.»
- انجمن‌های کم مخاطب
اینکه همه این انجمن‌ها در محدوده «تهرانسر» و ناحیه یک متمرکز شده‌اند، موضوعی است که جای انتقاد دارد، اما موضوع مهم‌تر، میزان استقبال شهروندان از این انجمن‌های ادبی است که براساس آماری که حسن نورورزی در اختیارمان قرار می‌دهد، واقعاً جای شگفتی و سؤال دارد: «در هرکدام از این انجمن‌ها معمولاً ۱۵ تا ۲۰ نفر شرکت می‌کنند. البته در فضای مجازی تعداد شرکت‌کنندگان بیشتر است. یکی از دلایلی که موجب شده استقبال کمی از برنامه‌های شعرخوانی شود، اطلاع‌رسانی ضعیف و نبود تبلیغات مناسب است. در منطقه و محله‌ها و در مجموع فضای شهری هیچ بیلبورد و بنری که مکان و زمان برگزاری این برنامه‌ها را اعلام کند، وجود ندارد. کار فرهنگی به حمایت نیاز دارد و انجمن‌های شعر و ادب، باید از سوی مدیریت شهری حمایت شوند. دلیل دوم هم به مشکلات اقتصادی و معیشتی یا به قول معروف، غم نان بر می‌گردد که فرصت مطالعه و شعرخوانی و بسیار چیزهای دیگر را از مردم گرفته است و دغدغه آنها تأمین هزینه‌های سرسام‌آور زندگی است. می‌گویند به فکر نان‌باش که خربزه آب است! »
- جای خالی شاعران روی بیلبوردها
دبیر کانون ادبی گلستان سخن و مدیر روابط‌عمومی انجمن ادبی بهاران، جای شعر را در فضای شهر خالی می‌بیند و براین باور است که ردپایی از آثار شاعران بزرگ پارسی مانند سعدی و حافظ و «رودکی» و «مولای»، روی در و دیوار و بیلبوردهای تهران دیده نمی‌شود: «ما شاعران بزرگی داریم که داشتن تنها یکی از آنها برای هر کشوری افتخار است و در این سال‌ها دیده‌اید که چگونه کشورهای همسایه تلاش می‌کنند تا آنها را برای فرهنگ و تمدن خودشان مصادره کنند. متأسفانه همه استفاده ما از این گنجینه‌های غنی فرهنگ و ادب و هنر تنها به نامگذاری چند خیابان محدود شده است. در منطقه ۲۱ که من خود ۲ دوره عضو شورایاری محله تهرانسر بودم، تا به امروز حتی یک خط شعر و جمله ادبی روی بیلبوردها و دیوارها ندیده‌ام. تا آنجا که من دیده‌ام و می‌دانم در سایر مناطق هم همین‌گونه است و شعر جایگاهی در فضای شهری ندارد. این همه بیلبورد و دیوار در منطقه ۲۱ و شهر تهران داریم، چرا نباید از این همه شاعر بزرگ یک بیت شعر اخلاقی و پندآموز روی آنها حک شود؟ باور دارم بخش فرهنگی شهرداری‌ها در زمینه شعر مقداری کوتاهی کرده‌اند و آن‌گونه که باید و شاید به آن نپرداخته‌اند. چه در زمینه حمایت از شاعران و انجمن‌های ادبی با کارهایی مانند تبلیغات، چه در طراحی و زیباسازی فضای شهری که در هر ۲ مورد، شعر مغفول و مهجور مانده است. امیدوارم چنین مناسبت‌هایی تلنگری باشد تا بیشتر به این موضوع‌ها توجه شود.»
- بساط شعرخوانی در بوستان‌ها
یکی از پیشنهادهای این فعال عرصه شعر و ادبیات برای شهرداری به‌ویژه شهرداری منطقه ۲۱، برپایی کانون‌های شعرخوانی به‌ویژه داستان‌های «شاهنامه» در بوستان‌ها و فضاهای شهری است: «از جمله کارهایی که شهرداری از جمله شهرداری منطقه ۲۱ می‌تواند انجام دهد، برگزاری برنامه‌های شعرخوانی در بوستان‌ها است. نقالی و شاهنامه‌خوانی سابقه طولانی در فرهنگ ایرانی دارد و می‌شود آن را در بوستان‌ها اجرا کرد. اگر هم مشکل مالی دارند، هستند افراد علاقه‌مندی که حاضرند این کار را با هزینه بسیار کم و حتی رایگان انجام دهند و تنها باید این برنامه‌ریزی و اراده در مدیریت شهری وجود داشته باشد. اطمینان دارم مردم از این برنامه استقبال می‌کنند و در کنار سرگرم کردن مردم، حاوی درس‌ها و پندهای باارزشی است که به گسترش فرهنگ در جامعه کمک خواهد کرد.»
نظر شما